ANSİKLOPEDİ

Gerek bütün genel bilgileri, gerekse yalnız bir bilime mahsus bilgileri içine alan eser. Ansiklopediler, büyük bir çalışma sonucu meydana gelen ve başlı başına birer kütüphane olan eserlerdir.

Ansiklopediler, konulan bakımından genel ve özel olarak ikiye ayrılırlar. Genel Ansiklopediler, çeşitli bilimleri bir araya toplarlar, özel Ansiklopediler, yalnız bir bilimin ya da fennin konularını bir araya toplarlar: Hukuk ansiklopedileri, tıp ansiklopedileri gibi.

Bunlardan başka ansiklopediler, alfabetik ya da sistematik (metodik) esaslar içinde düzenlenirler. İlk ve Orta Çağlarda ansiklopedi tarifi içine giren eserler yoktur. Bugünkü anlamıyla ilk ansiklopedi, 1728 tarihinde Ephraim Chambers adlı bir İngiliz tarafından yazılmıştır. Bu eserden sonra Fransada Diderot ve d'Alambert'in başkanlıkları altında, Voltaire, Montesquieu, Rousseau gibi filozofların yardımları ile 1750 -1777 yıllarında 28 ciltlik ünlü Fransız Ansiklopedisi yayınlanmıştır.

Bundan sonra birçok milletler çeşitli ansiklopediler meydana getirmişlerdir.

Bizde ansiklopedi: Osmanlı İmparatorluğu'nun son zamanlarına kadar genel özellikte bir ansiklopedi meydana getirmek hareketi görülmez. Ansiklopediye bir hazırlık sayılabilecek çeşitli eserler arasında 1881 de yedi küçük cilt olarak yayınlanan Ahmet Rıfat Efendinin “Lûgat-i Tarihiye ve Coğrafya’sı vardır. Bunlardan başka genel ansiklopediye benzeyen başka bir eser de, Şemseddin Sami'nin yayınladığı altı ciltlik “Kamus'ül - Âlâm”ıdır. Emrullah Efendi'nin 1900 talihinde ancak bir cildini yayınladığı “Muhitul-Maarif” adlı eserinden başka önemli bir ansiklopediye rastlayamayız. Bizde bugünkü anlamı ile ansiklopediler, Cumhuriyet Devrinde yayınlanmıştır.

Yunus Nadi'nin başkanlığında bir heyet tarafından 1932-36 yıllarında yayınlanan “Hayat Ansiklopedis” ve yeni “Hayat Ansiklopedisi”, İbrahim Alâeddin Gövsa'nın yazdığı “Meşhur Adamlar”, “Türk Meşhurları Ansiklopedisi”, “Resimli Yeni Lügat ve Ansiklopedi” den başka İskit Yayınevi'nin yayınladığı “Aylık Ansiklopedi”, Ekrem Üzümeri’nin yayınladığı “Türkiye Ansiklopedisi”, Tan Gazetesi tarafından yayınlanan “Yeni Çocuk Ansiklopedisi”, Nebioğlu Yayınevi'nin yayınladığı ”Nebioğlu Çocuk Ansiklopedisi” Türkiye Yayınevi'nin yayınladığı “Yavrutürk Ansiklopedisi” özel teşebbüsün yayınladığı başlıca ansiklopedilerdir.


Özel teşebbüsün yanında Millî Eğitim Bakanlığı da özel mahiyette bir kaç ansiklopediden başka “İslâm Ansiklopedisi” ile “Türk Ansiklopedisi” ni yayınlamağa başlamıştır. Kurtuluş Yayınevi tarafından yayınlanan “Gençlik Ansiklopedisi” de genel ve alfabetik bir ansiklopedi özelliğini taşımaktadır.

Category: ansiklopedi, bilimsanat