Bilgi-wiki
Yunanca anarchia (kanunsuzluk) kelimesinden alınan bu deyim idare edici bir otoritenin olmamasını savunan bir doktrindir.
XIX. yüzyıl başlarından beri, sistemli bir şekilde görülmeye başlayan anarşistler her türlü devlet şeklinin kötü ve zalimce olduğunu savunmuşlardır. Anarşistler, fertlerin hukuk, ekonomik ve sosyal bakımdan tamamıyla serbest olmalarını; silâhlı kuvvetler, mahkemeler, yazılı kanunlar olmadan serbestçe, bir arada yaşamalarını isterler.
Hükûmetsizlik halinin devamlı olmasını amaç bilen anarşistlerin metotları çok farklıdır. Bazıları toplumun barışçı yollarla anarşiye geçmesini savunurlar, bazıları da anarşizmin ihtilâlle başarı kazanabileceğine inanırlar.
XIX. yüzyılda çeşitli anarşist grupları, Rus Çarı, Alexandr'ı, İtalya Kralı Humbert'i, Fransız Cumhurbaşkanı Carlot'u, Avusturya İmparatoriçesi Elizabeth'i, Amerika Cumhurbaşkanı MacKinley'i öldürmüşlerdir.
1877 ve 1907 de milletlerarası anarşist kongreleri toplanmışsa da hiç bir zaman süreli bir anarşizm teşkilâtı kurulmamıştır.
XIX. yüzyıl başlarından beri, sistemli bir şekilde görülmeye başlayan anarşistler her türlü devlet şeklinin kötü ve zalimce olduğunu savunmuşlardır. Anarşistler, fertlerin hukuk, ekonomik ve sosyal bakımdan tamamıyla serbest olmalarını; silâhlı kuvvetler, mahkemeler, yazılı kanunlar olmadan serbestçe, bir arada yaşamalarını isterler.
Hükûmetsizlik halinin devamlı olmasını amaç bilen anarşistlerin metotları çok farklıdır. Bazıları toplumun barışçı yollarla anarşiye geçmesini savunurlar, bazıları da anarşizmin ihtilâlle başarı kazanabileceğine inanırlar.
XIX. yüzyılda çeşitli anarşist grupları, Rus Çarı, Alexandr'ı, İtalya Kralı Humbert'i, Fransız Cumhurbaşkanı Carlot'u, Avusturya İmparatoriçesi Elizabeth'i, Amerika Cumhurbaşkanı MacKinley'i öldürmüşlerdir.
1877 ve 1907 de milletlerarası anarşist kongreleri toplanmışsa da hiç bir zaman süreli bir anarşizm teşkilâtı kurulmamıştır.
Büyük bir olayı veya ünlü bir adamı anmak ve hatırlamak için yapılan heykel, dikili taş veya zafer takı gibi sanat eserleri. İstanbul'da Taksim alanındaki Cumhuriyet anıtı, Ankara'daki Atatürk heykeli gibi.
Dünyanın en eski ve en büyük anıtı Mısır ehramlarıdır. Eski Yunanlılarda ve Romanlılarda mimarlık sanatının en güzel anıtlarına rastlanır. Bilhassa yeni ve yakın çağlarda Avrupa'da ve Amerika'da ünlü anıtlar yapılmıştır.
Bizde anıt yapmak, ancak Meşrutiyet devrinde başlamıştır. İlk anıt, İstanbul'da dikilen Hürriyet-i Edebiye Abidesidir. Uzun zaman fazla bir gelişme göstermeyen anıt dikme, bilhassa 1923 "yılından bu yana büyük bir gelişme göstermiştir. İstiklâl Savaşı ile ilgili çeşitli anıtlar, büyük şahsiyetlerin ve Atatürk'ün heykelleri, bu tarihten sonra çoğalmıştır. İstanbul'da Sarayburnu parkında ve Samsun'daki Atatürk anıtı, Taksim'deki Cumhuriyet anıtı, Ankara'daki Zafer anıtı, İzmir'deki Cumhuriyet anıtı, İstanbul'daki Barbaros anıtı, Ankara ve Afyon'daki Güven anıtları, Cumhuriyet devrinde yapılan anıtların başlıcalarındandır.
Türkiye'de ilk anıtlar, yabancılar tarafından yapılmıştır. Sarayburnu'ndaki Atatürk anıtı, Ankara'daki Zafer anıtı, Afyon'daki Güven anıtı, Samsun'daki Atatürk anıtı Viyana'lı heykeltraş Grippel tarafından yapılmıştır. Taksim'deki Cumhuriyet anıtı, Ankara Arkeoloji müzesi önündeki Atatürk heykeli, İzmir'deki Cumhuriyet anıtı İtalyan heykeltraşı Canonican'nın eserleridir.
Bunlara karşılık Türk sanatkârları da yurdun çeşitli bölgelerinde, özellikle Bursa'da, Menemen'de, Zonguldak'ta, İstanbul'da çeşitli anıtlar ve heykeller yapmışlardır. Beşiktaş'daki Barbaros anıtı Zafer anıtı Ali Hadi Bara'nın, Menemen'deki Kubilây anıtı Ratıp Âşir Acıoğlu'nun eserleridir.
Dünyanın en eski ve en büyük anıtı Mısır ehramlarıdır. Eski Yunanlılarda ve Romanlılarda mimarlık sanatının en güzel anıtlarına rastlanır. Bilhassa yeni ve yakın çağlarda Avrupa'da ve Amerika'da ünlü anıtlar yapılmıştır.
Bizde anıt yapmak, ancak Meşrutiyet devrinde başlamıştır. İlk anıt, İstanbul'da dikilen Hürriyet-i Edebiye Abidesidir. Uzun zaman fazla bir gelişme göstermeyen anıt dikme, bilhassa 1923 "yılından bu yana büyük bir gelişme göstermiştir. İstiklâl Savaşı ile ilgili çeşitli anıtlar, büyük şahsiyetlerin ve Atatürk'ün heykelleri, bu tarihten sonra çoğalmıştır. İstanbul'da Sarayburnu parkında ve Samsun'daki Atatürk anıtı, Taksim'deki Cumhuriyet anıtı, Ankara'daki Zafer anıtı, İzmir'deki Cumhuriyet anıtı, İstanbul'daki Barbaros anıtı, Ankara ve Afyon'daki Güven anıtları, Cumhuriyet devrinde yapılan anıtların başlıcalarındandır.
Türkiye'de ilk anıtlar, yabancılar tarafından yapılmıştır. Sarayburnu'ndaki Atatürk anıtı, Ankara'daki Zafer anıtı, Afyon'daki Güven anıtı, Samsun'daki Atatürk anıtı Viyana'lı heykeltraş Grippel tarafından yapılmıştır. Taksim'deki Cumhuriyet anıtı, Ankara Arkeoloji müzesi önündeki Atatürk heykeli, İzmir'deki Cumhuriyet anıtı İtalyan heykeltraşı Canonican'nın eserleridir.
Bunlara karşılık Türk sanatkârları da yurdun çeşitli bölgelerinde, özellikle Bursa'da, Menemen'de, Zonguldak'ta, İstanbul'da çeşitli anıtlar ve heykeller yapmışlardır. Beşiktaş'daki Barbaros anıtı Zafer anıtı Ali Hadi Bara'nın, Menemen'deki Kubilây anıtı Ratıp Âşir Acıoğlu'nun eserleridir.
Deneycilik- Felsefede Epistomoloji “bilgi teorisi” probleminde yer alan bir doktrin.
Bilginin esas kaynağının deney olduğunu ve akılda doğuştan hiçbir bilgi veya prensip mevcut olmadığını söyleyen filozofların görüşüdür.
Bunlara göre insan zihni doğuştan boş bir levhadır (table-rase). Bütün bilgilerimiz, aklın prensipleri de dahil sonradan deney yolu ile elde edilir.
Yeni doğmuş bir çocuğun zihni balmumundan yapılmış bir plâk gibidir. Duyu organları vasıtasıyla dışardan alınan bütün etkiler bunun üzerine işlenir; böylece bilgi sahibi oluruz.
Amprizm, bilgilerimizin esas kaynağının akıl olduğunu iddia eden Rasyonalizmin zıddıdır.
Amprizm, bir filozofun malı değildir. Felsefe tarihi boyunca bilginin doğuş ve kuruluşunda deneyin önemli rolü olduğunu çeşitli yönlerden iddia eden ve açıklayan filozofların toplu görüşüdür.
Felsefe tarihinde adı geçen ünlü Amprist Filozoflar şunlardır: Democrite (M.Ö. V. yüzyıl), Epicüre (M.Ö. 341-269), Lucke (1632-1704), Candillac (1713-1780), Hume (1711-1776), S. Mili (1706- 1803)
Bütün bilgilerimizin ve akim prensiplerinin deneyle sonradan kazanıldığını söyleyen Ampristler, birbirinden tamamen ayrı yaşayan insanların nasıl olup da aynı şekilde düşündüklerini (çelişmeye düşmemek gibi) açıklayamazlar.
Bilginin esas kaynağının deney olduğunu ve akılda doğuştan hiçbir bilgi veya prensip mevcut olmadığını söyleyen filozofların görüşüdür.
Bunlara göre insan zihni doğuştan boş bir levhadır (table-rase). Bütün bilgilerimiz, aklın prensipleri de dahil sonradan deney yolu ile elde edilir.
Yeni doğmuş bir çocuğun zihni balmumundan yapılmış bir plâk gibidir. Duyu organları vasıtasıyla dışardan alınan bütün etkiler bunun üzerine işlenir; böylece bilgi sahibi oluruz.
Amprizm, bilgilerimizin esas kaynağının akıl olduğunu iddia eden Rasyonalizmin zıddıdır.
Amprizm, bir filozofun malı değildir. Felsefe tarihi boyunca bilginin doğuş ve kuruluşunda deneyin önemli rolü olduğunu çeşitli yönlerden iddia eden ve açıklayan filozofların toplu görüşüdür.
Felsefe tarihinde adı geçen ünlü Amprist Filozoflar şunlardır: Democrite (M.Ö. V. yüzyıl), Epicüre (M.Ö. 341-269), Lucke (1632-1704), Candillac (1713-1780), Hume (1711-1776), S. Mili (1706- 1803)
Bütün bilgilerimizin ve akim prensiplerinin deneyle sonradan kazanıldığını söyleyen Ampristler, birbirinden tamamen ayrı yaşayan insanların nasıl olup da aynı şekilde düşündüklerini (çelişmeye düşmemek gibi) açıklayamazlar.
Cemaatçi yönetim veya cemaatçilik (İng. Congregationalism),her yerel cemaatin kendi bağımsız olduğu bir kilise yönetim biçimidir. Anabaptizm, Baptizm ve diğer bazı kiliseler bu tarzda yönetilmektedir.
Fenafişşeyh Tasavvuf terimi. Bu makamda bulunan mürit yaptigi her işi şeyhinden bilir. Nereye baksa hep onu görür, daima onun huzurunda bulunduğu hissiyle ahlakını düzeltip güzelleştirir. Bu makamdan sonra fenafirrasul gelmektedir. Sivrihisarın bilvanis köyünde zamanın gavsul azamı vardır.Merak eden müridi olup öğrenebilir
Vücudun kalın bağırsak organının bir çıkıntısı gibi körbarsak alt kısımına tutunan ve serbets olan diğer ucu çıkmaz halde sonlanan solucan biçimindeki barsak çıkıntısına apandist denir. Bu çıkıntının uzunluğu 7 cm ile 12 cm arasında değişmektedir.
Baştan sona uzunluğunun içerisinde bir boşluk vardır ve bu boşluk körbarsak ile birleşir ve çok iltihaplanma ihtimali vardır. Apandistin iltihaplanması olayına apandisit adı verilir. Apandist rahatsızlığı genel olarak 10 - 30 yaşları arasında görülmektedir.
Apandist belirtileri
- Yüksek ateş
- Nabızda çabukluk
- Miğde bulantısı
- Kusma
- Göbek zehirlenmesi
- Miğde zehirlenmesi
Apandistin iltihaplanmasıyla ortaya çıkan apandist rahatsızlığı hastayı ölüme bile götürebilceğinden, üzerine düşülmesi gerekilen bir hastalıktır. Kesin tedavi çözümü olarak amliyat ile apansiti almak olarak gösterebiliriz.
Baştan sona uzunluğunun içerisinde bir boşluk vardır ve bu boşluk körbarsak ile birleşir ve çok iltihaplanma ihtimali vardır. Apandistin iltihaplanması olayına apandisit adı verilir. Apandist rahatsızlığı genel olarak 10 - 30 yaşları arasında görülmektedir.
Apandist belirtileri
- Yüksek ateş
- Nabızda çabukluk
- Miğde bulantısı
- Kusma
- Göbek zehirlenmesi
- Miğde zehirlenmesi
Apandistin iltihaplanmasıyla ortaya çıkan apandist rahatsızlığı hastayı ölüme bile götürebilceğinden, üzerine düşülmesi gerekilen bir hastalıktır. Kesin tedavi çözümü olarak amliyat ile apansiti almak olarak gösterebiliriz.
Birçok nedenleri bulunan ağız kokusu genellikle kişilerin kendisi tarafından hissedilmez. Karşısındaki kişi veya kişiler ağız kokusunu hemen fark edebilir. Eşler, arkadaşlar arasında ağız kokusu ciddi soğukluklara yol açabilir ve sebepleri kesinlikle araştırımalıdır, Ağız kokusunun tedavisi yöntemlerine başvurulmalıdır. Ağız kokusu en başta yediğiniz yiyecekler ile ağız temizliği arasında olduğu gibi bir rahatsızlığında habercisi olabilir.
Ağız kokularına neden olabilecek hususlar
- Soğan
- Sarımsak
- Yağlı gıdalar
- Turşu
- Sigara
- Alkol
- Protez
Bunların dışında en çok rastlanınan ve bilinen yemekten sonra dişlerinin fırçalanmaması başlıca ağız kokusu sebepleridir.
Diş ve diş eti rahatsızlığı, bademcik iltihaplaması, aft hastalıkları, arjin olması, akut romatizma rahatsızlığı, kronik sinüzit hastalığı, ağız boğaz ve burun tümürü, karaciğer yetmezliği, akciğer iltihaplanması, karaciğer sirozu ile karaciğer iç kanaması gibi rahatsızlıklarada bağlı ağız kokuları meydana gelmektedir.
Dikkat etmeniz gerekenler sadece diş temizliğine önem vermeniz ve ağız kokusu yapacak yiyecekleri özel günlerde ağız kokunuzu hissettirmezsiniz. Ağzınızdaki kokuları geçirmek için sprey, gargaralara ihtiyacınız yoktur. Soğan ve sarımsak ağız kokusu yapan etkilerin başında gelir alkol ve sigara bunların arkadasından bu tür koku yapıcı yiyecek ve içeceklerden sakının ve ağız ve diş eti temizliğine özen gösterin. Hala ağzım kokuyor diyorsanız o zaman uzman hekimlere gitmeli ve muayene olmanız gerekmektir.
Ağız kokularına neden olabilecek hususlar
- Soğan
- Sarımsak
- Yağlı gıdalar
- Turşu
- Sigara
- Alkol
- Protez
Bunların dışında en çok rastlanınan ve bilinen yemekten sonra dişlerinin fırçalanmaması başlıca ağız kokusu sebepleridir.
Diş ve diş eti rahatsızlığı, bademcik iltihaplaması, aft hastalıkları, arjin olması, akut romatizma rahatsızlığı, kronik sinüzit hastalığı, ağız boğaz ve burun tümürü, karaciğer yetmezliği, akciğer iltihaplanması, karaciğer sirozu ile karaciğer iç kanaması gibi rahatsızlıklarada bağlı ağız kokuları meydana gelmektedir.
Dikkat etmeniz gerekenler sadece diş temizliğine önem vermeniz ve ağız kokusu yapacak yiyecekleri özel günlerde ağız kokunuzu hissettirmezsiniz. Ağzınızdaki kokuları geçirmek için sprey, gargaralara ihtiyacınız yoktur. Soğan ve sarımsak ağız kokusu yapan etkilerin başında gelir alkol ve sigara bunların arkadasından bu tür koku yapıcı yiyecek ve içeceklerden sakının ve ağız ve diş eti temizliğine özen gösterin. Hala ağzım kokuyor diyorsanız o zaman uzman hekimlere gitmeli ve muayene olmanız gerekmektir.
Sağlıklı beslenmenin ilk başında dikkat etmeniz gerek kilonuza göre yemek yemenizdir. Herşeyden önce dengeli beslenmeli ve kilonuzu sürekli kontrol etmelisiniz. Aşırı kilo sahibi bir kişi iseniz mutlaka rejim yaparak ideal kilo seviyesine inmeye çalışmalısınız. Kilionuz az ise biraz kilo almaya çaba gösterin yeter. Aşırı kilolu obez kişiler önemli bir risk altında olduklarını hiçbir zaman unutmamalıdır.
Kilo alımında en önemli rolü oynayan ürünler yağ ve yağlı ürün yiyecekleridir. Beslenme alışkanlıklarınızdaki yağ oranını en alt seviyeye indirgemelisiniz. Normal şartlarda bir kişi günlük kalori ihtiyacının yüzde 30′unu yağ olarak alır. Günlük kalori ihtiyacının yüzde 30′u 9′a bölerek gram olarak yağ miktarını buluruz. Vücudun günlük kalori ihtiyacı 1800 ise bunun yaklaşık 540 kolarisi yağlardan gelmektedir. Kısacası günlük 60 gr yağ oranı yeterli olacaktır.
Günlük 3 öğün yemeğinizi hiç aksatmadan yemelisiniz. Yemek tabakların tamamını doldurmayınız, sadece yiyebilceğiniz kadar yemek koymanılısınız. Ağır ağır yemek yemeğinizi yiyiniz. Öğünlerin dışında birşeyler yemek isterseniz en iyi tercih meyve olacaktır. Tatlı yemekten mümkün olacağı kadar uzak durunuz.
Bitkisel besinleri, sebze ve meyveleri daima tercih ediniz, haşlanmış ve ızgara yemeklerini yemenizdede herhangi bir zarar yoktur. Yemekler buharda pişirilmeli bunun için yanmaz tava kullanılmalıdır. Hazır besinlerden ve hayvansal ürünlerden mümkün olmadıkça yemeyin.
Kanınızdaki kolesterol oranını ve cinslerini tespit ettirin sürekli takip edin. Unutmayınki sağlıklı beslenme kuralları yaşantınızı etkileyen en önemli faktördür. Sağlıklı yaşam için sağlıklı beslenmek gerekir.
Kilo alımında en önemli rolü oynayan ürünler yağ ve yağlı ürün yiyecekleridir. Beslenme alışkanlıklarınızdaki yağ oranını en alt seviyeye indirgemelisiniz. Normal şartlarda bir kişi günlük kalori ihtiyacının yüzde 30′unu yağ olarak alır. Günlük kalori ihtiyacının yüzde 30′u 9′a bölerek gram olarak yağ miktarını buluruz. Vücudun günlük kalori ihtiyacı 1800 ise bunun yaklaşık 540 kolarisi yağlardan gelmektedir. Kısacası günlük 60 gr yağ oranı yeterli olacaktır.
Günlük 3 öğün yemeğinizi hiç aksatmadan yemelisiniz. Yemek tabakların tamamını doldurmayınız, sadece yiyebilceğiniz kadar yemek koymanılısınız. Ağır ağır yemek yemeğinizi yiyiniz. Öğünlerin dışında birşeyler yemek isterseniz en iyi tercih meyve olacaktır. Tatlı yemekten mümkün olacağı kadar uzak durunuz.
Bitkisel besinleri, sebze ve meyveleri daima tercih ediniz, haşlanmış ve ızgara yemeklerini yemenizdede herhangi bir zarar yoktur. Yemekler buharda pişirilmeli bunun için yanmaz tava kullanılmalıdır. Hazır besinlerden ve hayvansal ürünlerden mümkün olmadıkça yemeyin.
Kanınızdaki kolesterol oranını ve cinslerini tespit ettirin sürekli takip edin. Unutmayınki sağlıklı beslenme kuralları yaşantınızı etkileyen en önemli faktördür. Sağlıklı yaşam için sağlıklı beslenmek gerekir.
Dağcılık, dağlarda yürüyüş ve kamp kurmanın yanı sıra tırmanma sporunu da kapsayan bir doğa sporudur.
18.-19. yüzyılda Avrupalı (İngiliz ve Fransızlar başta olmak üzere) zenginlerin boş zamanlarını değerlendirme ve hayatlarının rutinlerini yeni maceralarla süsleme arayışı neticisinde bir spor sayılmaya başlanan dağcılık, 20.yüzyılın başında diğer ulusların da ilgisini çekmeyi başarmıştır. Uluslararası bir spor haline gelmesi ise, 1931 yılında, merkezi Cenevre'de olan Uluslararası Dağcılar Birliği (UIAA)'nin kurulmasıyla mümkün olmuştur. İzleyen yıllarda, belirli teknik ve emniyet yöntemlerinin geliştirilmesine paralel olarak kendine özgü disiplini ve ilkeleri olan bir spor haline dönüşen dağcılık, birçok doğa sporunun da önünü açmıştır.
Günümüzde en çok rağbet gören doğa sporlarından biri olsa da, bu spora eklenebilecek yeniliklerin azalması, yeni neslin yeni doğa sporlarına daha fazla ilgi duyması ya da bu tür sporlara yönelmesi nedeniyle, 20. yüzyılın başındaki popülaritesini kaybetmeye başlamıştır.
Türkiye'deyse dağcılık, üniversite klüpleri ve Türkiye Dağcılık Federasyonu (TDF) bünyesinde canlılığını korumaktadır.
Dağcılık Stilleri
Alpin Stil
Dağcılar kayalar ve buzlar üzerinde.Hafifliğin ve hızın ön plana çıktığı ve aynı zamanda teknik tırmanış içeren dağcılık sporunun esas ruhunu temsil eden tırmanış sitilidir. Ana ve ara kamp yoktur. Hızlı ve hafif olmak için tek kamp noktasından hareket edilir. 'Temiz tırmanış' diye tabir edilen ve tırmanış sonrası rotayı değiştirmeyen 'doğal' yöntemler kullanılır.
Yapay yöntemlerden tamamen uzak olan bu tırmanış stilinde tırmanıcılar bütün zorluklar ve risklerle kendi başlarına başa çıkarlar. Temelindeki bu yöntemlerden dolayı 'macera ruhu' ile beslenir.
Trekking ve hiking
Türkçede Dağ veya doğa yürüyüşü olarak kullanılmasına karşılık dağ ve doğa yürüyüşünün tam karşılığı HIKING dir. Günü birlik olarak yapılır ve kamplı konaklama içermez. Eğer bu aktivite kamplı olacaksa adı Trekking olur.
Ekspedition
BGC. Uzun zaman gerektiren ve tırmaılan yükseklik bakımından vücudun klimaya uyum sağlayabilmesine olanak sağlamak amacı ile bol miktarda iniş çıkış içeren Yüksek İrtifa Tırmanışı'nın ingilizce adıdır. Tırmanıcılar zirveye çıkana kadar kendi kamp yüklerini bir üst kampa taşırlarken birden fazla gitgel yaptıkları faaliyettir.
Ferrata
Kayaya sabitlenmiş metal merdivenleri kullanarak tırmanma stilidir. sakın denemeyinnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnn..........................
Sportif tırmanış (Sport climbing) [değiştir]Genellikle kaya üzerinde ya da yapay duvarlarda kullanılan tırmanma stilidir. Kendi içinde dört ana kısma ayrılır.
Kaya Tırmanışı [değiştir]Önceleri dağcılığın bir kolu olarak tanınan kaya tırmanışı, uzun süredir rüştünü ispatlamış, bağımsız bir spor dalı. Bu spora, doğayla baş başa, fit ve sağlıklı kalmak, biraz da adrenalini damarlarında hissetmek için başlayanlara gore, tırmanmanın kısa süre sonra bir tutku halini alır.
Doğayla iç içe olmaktan, trekking gibi sporlardan hoşlanıyorsanız kendinizi biraz zorlamak için kaya tırmanışı iyi bir seçenek olabilir. Her ne kadar ekstrem bir spor olarak kabul edilse de gözünüz korkmasın. Kaya tırmanışı, heyecan duygusunun veriyor, stratejik karar verme yeteneğinizi geliştiriyor. Denge, estetik, esneklik ve gücü bir araya getiren bu sporda doğaya rağmen değil, ona uyum sağlayarak ilerleniyor. Fiziksel güç ve zekayı aynı anda kullanmak gerekiyor. Bir nevi insan kendi kendine meydan okuyor! Kaya tırmanışında, kol ve bacak kasları başta olmak üzere, vücudun hemen hemen bütün kasları çalışıyor. Kayaya yaklaşılan pozisyonlar ise karın kaslarına fayda sağlıyor. Doğa ile iç içe olmak ve temiz hava, tabii ki beden ve ruh sağlığımızı olumlu yönde etkiliyor. Kaya tırmanışı, sportif tırmanış(spor tırmanış) ve geleneksel tırmanış olarak ikiye ayrılıyor. Yeni başlayanlara sportif tırmanış tavsiye edilir.
Yıllardır kaya tırmanışı yapan, Wolftrack Doğa Sporları Merkezi eğitmeni Reşat Nuri Ülger, bu sporun kişinin özgüvenini geliştirmede faydası olduğunu söylüyor. Bir başka kaya tırmanıcısı Tuğba Belkayalı ise, kendini daha özgür hissettiği ve stres attığı için bu sporu yaptığını anlatıyor. Belkayalı'ya göre içinde az da olsa tehlikeyi barındırması bu sporu onun için daha zevkli hale getiriyor.
Geleneksel tırmanış daha onceden konulmus boltlar olmadan sadece yaninizdaki malzemeleri kullanarak tırmanma şeklidir.
Sportif tırmanış önceden yerleştirilmiş boltları takip ederek, üstüne ekspres yerleştirerek rota üzerinden tırmanma şeklidir. Geleneksel tırmanışa göre daha kolay ve daha güvenlidir.
Tanımlar
Bouldering: Özelikle kaya tırmanışına yeni başlayanlar için çok faydalı bir antrenman. Teknik, kuvvet ve dayanıklılık gibi becerilerin geliştirilmesine katkı sağlıyor. Kaya tırmanışı ayakkabısı ve toz torbası kullanılıyor. Yerden fazla yükselmeden(en fazla 2-3 metre), genel olarak yatay hareket ederek, teknik geliştrmeye yarar. Yükselme amaçlı olmadığından genelde güvenlik alınmaz. Tecrübeli tırmanıcılar da antrenman için bouldering yaparlar.
Lider tırmanış: Geleneksel ya da spor tırmanışta dağcının önce ya da önden çıkmasıdır. Lider tırmanan artçıya göre daha riskli tırmanmaktadır. için de önce lider tırmanılıp ip atılır. Lider tırmanıcı ara emniyet noktalarına (örneğin spor tırmanışta boltlara)ekpres takıp burdan ip geçirir. Aralari 2 ila 5 metre olan bir ara emniyet noktasından öbürüne kadar düşme riski vardir. Ancak düşerse bir önceki ara emniyet noktasına kadar düşer.
Top-rope tırmanış Liderin açtığı ve indiği rotadan diğer tırmanıcıların liderin indiği iple yukarı tırmanmasıdır. Yeni öğrenim gören tırmanıcı adaylarının genel olarak tırmanma biçimidir.
Üstten Emniyetli (Top-rope) tırmanış: İpi atılmış bir rota üzerinden spor tırmanış yapılmasıdır. Tırmanış ipi, rotanın tepesindeki istasyondan geçerek tırmanışçıya gider. İpin diğer ucu da emniyet alan kişide bulunur.Tırmanışçı tırmandıkça, ipte oluşan boşluğu emniyetçi alıyor. İpli tırmanışlar içinde en güvenlisidir Top-rope. Top-rope tırmanışta düşülürse ancak ipin esnemesi kadar aşağı inilir. Ancak top-rope tırmanış için önce birisinin lider tırmanış yapıp rotayı "açması" gerekmektedir.
Serbest stil
En çok kullanılan tırmanış türü. Free climbing denilen bu tırmanışta, yükselmek için yapay tekniklere kesinlikle başvurulmuyor. İp ise tırmanan kişiyi, düşüş ihtimaline karşı, tehlikeden korumak için kullanılıyor.
Free-solo [değiştir]Hiçbir emniyet aleti kullanılmadan, kaya tırmanış ayakkabısı ve toz torbasıyla yapılıyor. Free-solo fazlasıyla deneyim gerektiriyor. Zaten bu türde tırmanan sayısı oldukça az. Bu stilde tırmanmak için fiziksel olduğu kadar psikolojik olarak da hazır olmak gerekiyor. Çünkü, yapılan hata çoğunlukla ölümle sonuçlanıyor. Çıplak ayakla da tırmananlar var.
Yapay tırmanış
Yükselmek için çeşitli aletlerden faydalanılarak yapılan tırmanış türü. Yapay tırmanışta, sikke, jumar, hook, ip, merdiven gibi aletler kullanılıyor. Çıkışta, lider tırmanıcının örneğin sikkeye (tutunmak için kayaya çakılan çivi) basması durumuna yapay çıkış adı veriliyor.
Nasıl eğitim alınıyor ?
Kaya tırmanışı eğitimi veren birçok doğa sporu merkezi var. Eğitimin ilk aşaması teorik dersler; Öncelikle, tırmanış teknikleri, stilleri, tırmanış ve iniş istasyonlarının kurulması, top- rope (tırmanış ipi) ve malzemeler hakkında ayrıntılı teorik eğitim alınıyor.
Bir sonraki aşamada uygulamaya geçiliyor. Malzeme takıp çıkartmak, yerden birkaç metre yükselerek yapılan egzersizlerle ip inişi ve top rope tırmanış uygulaması yapılıyor.
En son aşamada lider tırmanışın (eğitim alındıktan sonraki uzmanlaşılan tırmanış) temel bilgileri alınıyor ve tecrübeli bir kaya tırmanışçısıyla beraber uzun rotalarda tırmanışlara başlanıyor.
Uzun duvar tırmanışı
Kaya tırmanma tekniklerini ve emniyet malzemelerini kullanarak bir ip boyundan daha yüksek olan kaya üzerinde yapılan tırmanış şeklidir.
Yapay duvar tırmanışı
Genellikle kapalı alanlarda (bazen açık havada) kimyasal malzemeler kullanılarak yapılan sabit veya ayarlanabilen duvar sistemlerine (genellikle yarışmalara yönelik olarak yapılmış farklı boyutlarda duvarlara) tırmanma etkinliğidir. Yapay duvarlar, farklı biçimlerde ve aralıklarda basamak ve tutamakları içerir.
Yapay duvar tırmanışlarında, duvara dagcılıkta kullanılan teknik malzemelerin yerleştirilmediği "top rope" (üstten emniyetli ip) tekniği de kullanılmaktadır.
18.-19. yüzyılda Avrupalı (İngiliz ve Fransızlar başta olmak üzere) zenginlerin boş zamanlarını değerlendirme ve hayatlarının rutinlerini yeni maceralarla süsleme arayışı neticisinde bir spor sayılmaya başlanan dağcılık, 20.yüzyılın başında diğer ulusların da ilgisini çekmeyi başarmıştır. Uluslararası bir spor haline gelmesi ise, 1931 yılında, merkezi Cenevre'de olan Uluslararası Dağcılar Birliği (UIAA)'nin kurulmasıyla mümkün olmuştur. İzleyen yıllarda, belirli teknik ve emniyet yöntemlerinin geliştirilmesine paralel olarak kendine özgü disiplini ve ilkeleri olan bir spor haline dönüşen dağcılık, birçok doğa sporunun da önünü açmıştır.
Günümüzde en çok rağbet gören doğa sporlarından biri olsa da, bu spora eklenebilecek yeniliklerin azalması, yeni neslin yeni doğa sporlarına daha fazla ilgi duyması ya da bu tür sporlara yönelmesi nedeniyle, 20. yüzyılın başındaki popülaritesini kaybetmeye başlamıştır.
Türkiye'deyse dağcılık, üniversite klüpleri ve Türkiye Dağcılık Federasyonu (TDF) bünyesinde canlılığını korumaktadır.
Dağcılık Stilleri
Alpin Stil
Dağcılar kayalar ve buzlar üzerinde.Hafifliğin ve hızın ön plana çıktığı ve aynı zamanda teknik tırmanış içeren dağcılık sporunun esas ruhunu temsil eden tırmanış sitilidir. Ana ve ara kamp yoktur. Hızlı ve hafif olmak için tek kamp noktasından hareket edilir. 'Temiz tırmanış' diye tabir edilen ve tırmanış sonrası rotayı değiştirmeyen 'doğal' yöntemler kullanılır.
Yapay yöntemlerden tamamen uzak olan bu tırmanış stilinde tırmanıcılar bütün zorluklar ve risklerle kendi başlarına başa çıkarlar. Temelindeki bu yöntemlerden dolayı 'macera ruhu' ile beslenir.
Trekking ve hiking
Türkçede Dağ veya doğa yürüyüşü olarak kullanılmasına karşılık dağ ve doğa yürüyüşünün tam karşılığı HIKING dir. Günü birlik olarak yapılır ve kamplı konaklama içermez. Eğer bu aktivite kamplı olacaksa adı Trekking olur.
Ekspedition
BGC. Uzun zaman gerektiren ve tırmaılan yükseklik bakımından vücudun klimaya uyum sağlayabilmesine olanak sağlamak amacı ile bol miktarda iniş çıkış içeren Yüksek İrtifa Tırmanışı'nın ingilizce adıdır. Tırmanıcılar zirveye çıkana kadar kendi kamp yüklerini bir üst kampa taşırlarken birden fazla gitgel yaptıkları faaliyettir.
Ferrata
Kayaya sabitlenmiş metal merdivenleri kullanarak tırmanma stilidir. sakın denemeyinnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnn..........................
Sportif tırmanış (Sport climbing) [değiştir]Genellikle kaya üzerinde ya da yapay duvarlarda kullanılan tırmanma stilidir. Kendi içinde dört ana kısma ayrılır.
Kaya Tırmanışı [değiştir]Önceleri dağcılığın bir kolu olarak tanınan kaya tırmanışı, uzun süredir rüştünü ispatlamış, bağımsız bir spor dalı. Bu spora, doğayla baş başa, fit ve sağlıklı kalmak, biraz da adrenalini damarlarında hissetmek için başlayanlara gore, tırmanmanın kısa süre sonra bir tutku halini alır.
Doğayla iç içe olmaktan, trekking gibi sporlardan hoşlanıyorsanız kendinizi biraz zorlamak için kaya tırmanışı iyi bir seçenek olabilir. Her ne kadar ekstrem bir spor olarak kabul edilse de gözünüz korkmasın. Kaya tırmanışı, heyecan duygusunun veriyor, stratejik karar verme yeteneğinizi geliştiriyor. Denge, estetik, esneklik ve gücü bir araya getiren bu sporda doğaya rağmen değil, ona uyum sağlayarak ilerleniyor. Fiziksel güç ve zekayı aynı anda kullanmak gerekiyor. Bir nevi insan kendi kendine meydan okuyor! Kaya tırmanışında, kol ve bacak kasları başta olmak üzere, vücudun hemen hemen bütün kasları çalışıyor. Kayaya yaklaşılan pozisyonlar ise karın kaslarına fayda sağlıyor. Doğa ile iç içe olmak ve temiz hava, tabii ki beden ve ruh sağlığımızı olumlu yönde etkiliyor. Kaya tırmanışı, sportif tırmanış(spor tırmanış) ve geleneksel tırmanış olarak ikiye ayrılıyor. Yeni başlayanlara sportif tırmanış tavsiye edilir.
Yıllardır kaya tırmanışı yapan, Wolftrack Doğa Sporları Merkezi eğitmeni Reşat Nuri Ülger, bu sporun kişinin özgüvenini geliştirmede faydası olduğunu söylüyor. Bir başka kaya tırmanıcısı Tuğba Belkayalı ise, kendini daha özgür hissettiği ve stres attığı için bu sporu yaptığını anlatıyor. Belkayalı'ya göre içinde az da olsa tehlikeyi barındırması bu sporu onun için daha zevkli hale getiriyor.
Geleneksel tırmanış daha onceden konulmus boltlar olmadan sadece yaninizdaki malzemeleri kullanarak tırmanma şeklidir.
Sportif tırmanış önceden yerleştirilmiş boltları takip ederek, üstüne ekspres yerleştirerek rota üzerinden tırmanma şeklidir. Geleneksel tırmanışa göre daha kolay ve daha güvenlidir.
Tanımlar
Bouldering: Özelikle kaya tırmanışına yeni başlayanlar için çok faydalı bir antrenman. Teknik, kuvvet ve dayanıklılık gibi becerilerin geliştirilmesine katkı sağlıyor. Kaya tırmanışı ayakkabısı ve toz torbası kullanılıyor. Yerden fazla yükselmeden(en fazla 2-3 metre), genel olarak yatay hareket ederek, teknik geliştrmeye yarar. Yükselme amaçlı olmadığından genelde güvenlik alınmaz. Tecrübeli tırmanıcılar da antrenman için bouldering yaparlar.
Lider tırmanış: Geleneksel ya da spor tırmanışta dağcının önce ya da önden çıkmasıdır. Lider tırmanan artçıya göre daha riskli tırmanmaktadır. için de önce lider tırmanılıp ip atılır. Lider tırmanıcı ara emniyet noktalarına (örneğin spor tırmanışta boltlara)ekpres takıp burdan ip geçirir. Aralari 2 ila 5 metre olan bir ara emniyet noktasından öbürüne kadar düşme riski vardir. Ancak düşerse bir önceki ara emniyet noktasına kadar düşer.
Top-rope tırmanış Liderin açtığı ve indiği rotadan diğer tırmanıcıların liderin indiği iple yukarı tırmanmasıdır. Yeni öğrenim gören tırmanıcı adaylarının genel olarak tırmanma biçimidir.
Üstten Emniyetli (Top-rope) tırmanış: İpi atılmış bir rota üzerinden spor tırmanış yapılmasıdır. Tırmanış ipi, rotanın tepesindeki istasyondan geçerek tırmanışçıya gider. İpin diğer ucu da emniyet alan kişide bulunur.Tırmanışçı tırmandıkça, ipte oluşan boşluğu emniyetçi alıyor. İpli tırmanışlar içinde en güvenlisidir Top-rope. Top-rope tırmanışta düşülürse ancak ipin esnemesi kadar aşağı inilir. Ancak top-rope tırmanış için önce birisinin lider tırmanış yapıp rotayı "açması" gerekmektedir.
Serbest stil
En çok kullanılan tırmanış türü. Free climbing denilen bu tırmanışta, yükselmek için yapay tekniklere kesinlikle başvurulmuyor. İp ise tırmanan kişiyi, düşüş ihtimaline karşı, tehlikeden korumak için kullanılıyor.
Free-solo [değiştir]Hiçbir emniyet aleti kullanılmadan, kaya tırmanış ayakkabısı ve toz torbasıyla yapılıyor. Free-solo fazlasıyla deneyim gerektiriyor. Zaten bu türde tırmanan sayısı oldukça az. Bu stilde tırmanmak için fiziksel olduğu kadar psikolojik olarak da hazır olmak gerekiyor. Çünkü, yapılan hata çoğunlukla ölümle sonuçlanıyor. Çıplak ayakla da tırmananlar var.
Yapay tırmanış
Yükselmek için çeşitli aletlerden faydalanılarak yapılan tırmanış türü. Yapay tırmanışta, sikke, jumar, hook, ip, merdiven gibi aletler kullanılıyor. Çıkışta, lider tırmanıcının örneğin sikkeye (tutunmak için kayaya çakılan çivi) basması durumuna yapay çıkış adı veriliyor.
Nasıl eğitim alınıyor ?
Kaya tırmanışı eğitimi veren birçok doğa sporu merkezi var. Eğitimin ilk aşaması teorik dersler; Öncelikle, tırmanış teknikleri, stilleri, tırmanış ve iniş istasyonlarının kurulması, top- rope (tırmanış ipi) ve malzemeler hakkında ayrıntılı teorik eğitim alınıyor.
Bir sonraki aşamada uygulamaya geçiliyor. Malzeme takıp çıkartmak, yerden birkaç metre yükselerek yapılan egzersizlerle ip inişi ve top rope tırmanış uygulaması yapılıyor.
En son aşamada lider tırmanışın (eğitim alındıktan sonraki uzmanlaşılan tırmanış) temel bilgileri alınıyor ve tecrübeli bir kaya tırmanışçısıyla beraber uzun rotalarda tırmanışlara başlanıyor.
Uzun duvar tırmanışı
Kaya tırmanma tekniklerini ve emniyet malzemelerini kullanarak bir ip boyundan daha yüksek olan kaya üzerinde yapılan tırmanış şeklidir.
Yapay duvar tırmanışı
Genellikle kapalı alanlarda (bazen açık havada) kimyasal malzemeler kullanılarak yapılan sabit veya ayarlanabilen duvar sistemlerine (genellikle yarışmalara yönelik olarak yapılmış farklı boyutlarda duvarlara) tırmanma etkinliğidir. Yapay duvarlar, farklı biçimlerde ve aralıklarda basamak ve tutamakları içerir.
Yapay duvar tırmanışlarında, duvara dagcılıkta kullanılan teknik malzemelerin yerleştirilmediği "top rope" (üstten emniyetli ip) tekniği de kullanılmaktadır.
Doris (mitoloji), bir deniz tanrıçası olup Nereus ile evlenmiştir. Nereidler oalrak bilinen 50 Nereus Kızları'nın annesi, Okeanos'un kızıdır.
Buğulama yemeklerin su buharı yardımıyla pişirilmesidir. Buğulama sırasında yağ kullanma zorunluğu olmadığı için sağlıklı bir yemek pişirme yöntemidir. Haşlama yönteminde yemeklerdeki vitamin ve minerallerin suya geçerek kaybolması ihtimali vardır. Buğulamada bu sakınca yoktur.
Dünyanın bir çok mutfakları buğulama yöntemini kullanırlar. Çin mutfağında ve Avrupa mutfaklarında sebzeler buğulama yoluyla pişirilirler. Türk mutfağında buğulama yöntemi fazla sık kullanılmaz. Buğulama yöntemi genellikle hamsi buğulama gibi bazı balık yemeklerinde kullanılır.
Dünyanın bir çok mutfakları buğulama yöntemini kullanırlar. Çin mutfağında ve Avrupa mutfaklarında sebzeler buğulama yoluyla pişirilirler. Türk mutfağında buğulama yöntemi fazla sık kullanılmaz. Buğulama yöntemi genellikle hamsi buğulama gibi bazı balık yemeklerinde kullanılır.
